Autor projektu Muzeum, Claudio Nardi, z typowo włoskim podejściem do architektury starał się nawiązać do zastanego kontekstu urbanistycznego, podkreślając kulturowy charakter miejsca. Nowy obiekt miał przede wszystkim wkomponować się w otoczenie, nie stanowić wyróżniającego się i odstającego od reszty punktu w przestrzeni miasta. Aby uzyskać ten efekt, część nowego budynku została „zatopiona” w terenie, stając się niewidoczna. Charakterystyczny przemysłowy dach szedowy istniejących hal fabrycznych, który stał się wiodącym elementem wizualnym całości przedsięwzięcia, został przedłużony na konstrukcję nowego budynku, nadając w ten sposób architektoniczną jedność całemu kompleksowi oraz podkreślając ciągłość pomiędzy tym, co istniało tu wcześniej, a nowoczesnością.

Przestrzeń wystawiennicza została ukształtowana niczym klamra także wokół budynków, wykorzystując teren pomiędzy budynkami oddanymi do dyspozycji Muzeum. Uzyskano w ten sposób formę nieregularną, rozczłonkowaną, nabierającą niemal wymowy znaku, czyniąc przestrzeń ekspozycyjną bardziej przestronną.

„Mur południowy”, na którym znajduje się logo MOCAK-u, wyznacza początek drogi, która przechodzi przez teren Muzeum, a swoją masą równoważy istotną i wyraźną obecność przyległego, istniejącego już wcześniej Muzeum Historycznego Fabryka Schindlera.

Patrząc z dalszej perspektywy od strony ulicy Lipowej, Muzeum jawi się jako architektura nowa, naznaczona nowoczesną technologią, jako struktura lekka, pełna światła, która w naturalny sposób wpisuje się i uzupełnia strukturę istniejących tu wcześniej budynków, jednocześnie ją uwydatniając.

Długa nachylona promenada o różnicy wysokości +30 cm prowadzi odwiedzających Muzeum na plac wewnętrzny, wzdłuż którego znajdują się miejsca do siedzenia. Na placu naprzeciw siebie znajdują się z jednej strony loggia ekspozycyjna we wnętrzu jednego z budynków szedowych oraz wielkie oszklone drzwi do biblioteki. Po przeciwnej stronie znajduje się hol wejściowy Muzeum w całej swojej rozciągłości oraz księgarnia i kawiarnia.

Muzeum

Jest to budynek rozproszony, niemonolityczny, o którego istocie stanowi harmonijne współistnienie kilku elementów, takich jak: potrzeba dobrej widoczności, uzupełnianie się pod względem estetycznym i funkcjonalnym z istniejącymi budynkami (tak by nie kłócił się pod względem wysokości z zabudową, która istniała tu wcześniej, lecz prowadził z nią dialog). Takim dominującym elementem wspólnym jest właśnie dach szedowy.

Nowy budynek sytuuje się na dwóch poziomach: parter (wysokość 390 cm) i część podziemna (wysokość pomiędzy 450 a 600 cm), posiada strukturę i instalacje niezależne od istniejących budynków (ze względu na stabilność  i bezpieczeństwo).

Główna fasada, po stronie południowej, zdominowana jest przez częściowo przeszkloną ścianę, tak by polepszyć wydajność energetyczną budynku w miesiącach zimowych oraz uczynić obiekt zachęcającym i atrakcyjnym.

Główne pokrycie dachowe nowych pawilonów składa się z elementów metalowych siatkowych, wspierających tytanowo-cynkową warstwę izolacyjną, lekką, a jednocześnie wytrzymałą, wpisującą  się w istniejące wcześniej pokrycia dachowe. Dach pozostałych części został wykonany z betonu i ze stali. Zastosowano tu intensywne oświetlenie, aby umożliwić jak największą elastyczność przestrzeni wewnętrznych, przy jednoczesnej redukcji pilastrów.

Już z zewnątrz wyczuwa się charakter całości budynku, podkreślony wielką przegrodą wykonaną z eternitu antracytowego, która ciągnie się, niczym sygnał, począwszy od placyku wejściowego, aby następnie przebić się do wnętrza przestrzeni muzealnej przez drzwi południowe.

Betonowa płaszczyzna „muru południowego”, surowa, przemysłowa, wysoka na 10 metrów, jest wyznacznikiem i punktem wspólnym pomiędzy ulicą a wewnętrznymi przejściami i pawilonami ekspozycyjnymi, które przebiegają wewnątrz kompleksu.

Funkcje dodatkowe

Przechowywanie dzieł jest jednym z ważniejszych zadań Muzeum. Umiejscowienie magazynu, ze względu na konieczność zapewnienia dobrego dostępu do niego, zostało przewidziane w pobliżu muru południowego, przy którym zaprojektowano obszerną otwartą przestrzeń podkreślającą jego monumentalność. Miejsce to w określonych momentach odgrywa rolę tymczasowego parkingu dla wielkich pojazdów przewożących dzieła. W sąsiedztwie tego placyku, na parterze, znajduje się połączona z salami wystawowymi hala magazynowa o powierzchni 270 m² z bezpośrednim (i chronionym) wyjściem na zewnątrz. Pozostałe 500 m² magazynu znajduje się w części podziemnej, bezpośrednio poniżej, połączone schodami i wielkowymiarowymi dźwigami, obsługującymi także sale podziemne.

Hol znajduje się na początku rampy umożliwiającej pokonanie 30 cm różnicy poziomu, która jednocześnie czyni punkt wejściowy widocznym z głównej ulicy.

Obszerna sala, posiadająca wejście od strony „promenady” i drugiego „placyku”, rozciąga się także na całej długości placu południowego i stanowi rodzaj filtru – istotnej i elastycznej przegrody pomiędzy znajdującymi się tu powiązanymi, a jednocześnie autonomicznymi przestrzeniami, takimi jak: recepcja, szatnia, sala audiowizualna, księgarnia, kawiarnia.

Część administracyjna znajduje się na poziomie +1, przy salach ekspozycyjnych oraz w budynku B.

Strona internetowa pracowni architektonicznej Claudio Nardi Architetto: www.claudionardi.it

Foto: Rafał Sosin