Wyobraźmy sobie miejsce, w którym marzenie się spełniło. W byłym PGR-ze, w otoczeniu podupadłych budynków gospodarczych oraz pałacu z dziurawym dachem, spotkali się przywódcy dwóch państw obciążonych traumą wojny.

Wspólnym wysiłkiem Polacy i Niemcy, wspierani przez przyjaciół z innych krajów, stworzyli w tym miejscu – w dolnośląskiej wsi Krzyżowa – międzynarodowy dom spotkań.

Był rok 1989, Polska wydobywała się z komunizmu, Niemcy były na drodze do zjednoczenia. Architekci, inżynierowie, ogrodnicy zaczęli budować mosty ponad podziałami – mimo trudnej wspólnej historii, różnic w systemach prawnych, niedoborów zaopatrzenia, problemów w transporcie. Przyjęto założenie o pracy w zespołach międzynarodowych, choć ze współpracownikami z własnego kraju byłoby szybciej, łatwiej.

Czas odgrywał ważną rolę. Pomysł międzynarodowej konferencji na temat niezwykłej historii Krzyżowej i aktywnej tu niemieckiej opozycji antynazistowskiej – Kręgu z Krzyżowej – powstał we wrocławskim Klubie Inteligencji Katolickiej[1]. Spotkanie to dało impuls do działania ruchu obywatelskiego dążącego do powołania w Krzyżowej Międzynarodowego Domu Spotkań. Pomysł wydawał się wówczas wielu mało realny.

Konferencja zakończyła się 4 czerwca 1989 roku, w dniu wyborów parlamentarnych. Kilka miesięcy później zdecydowano, że msza pojednania z udziałem nowego, niekomunistycznego premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla zostanie odprawiona w Krzyżowej. Uroczystość odbyła się 12 listopada 1989 roku, zaledwie trzy dni po upadku muru berlińskiego. Jego fragment – niczym pomnik – stoi dziś obok odnowionego pałacu.

Artykuł w całości dostępny jest w wersji drukowanej szesnastego numeru MOCAK Forum.