W sztuce współczesnej trwa renesans haptyczności – oznajmia Marta Smolińska^[1]. Przedmiotem tekstu będzie zatem refleksja nad doświadczaniem dzieł haptycznych w przestrzeni muzeum. Dotyk od początków formułowania myśli estetycznej (w starożytnej Grecji) odgrywał drugoplanową rolę w porównaniu z innymi zmysłami. Współczesna myśl humanistyczna waloryzuje go jednak jako narzędzie poznawcze. Podważona zostaje hierarchia zmysłów, zauważona wzrokocentryczność i towarzysząca jej degradacja oraz infantylizacja dotyku. Zyskuje on rozległe pole działania także we współczesnym dyskursie o edukacji na temat sztuki. Wykształciło się nowe podejście zwane edukacją sensoryczną, promujące większe zaangażowanie zmysłów w intelektualne poznanie obiektu sztuki.

Problem marginalizacji dotyku jest dostrzegany w dyskusji międzynarodowej – rozważa się zniesienie zakazu dotykania w muzeach, by zapewnić wielowymiarowość doświadczania. Oddźwięk tych zmian widać również w polskim wystawiennictwie. W muzeach, centrach sztuki współczesnej i galeriach obok obiektów pojawiają się tabliczki „Prosimy dotykać eksponatów”, powiększa się także grono artystów, dla których dotyk jest osią twórczości. Rozmiar niniejszej publikacji nie pozwala na szczegółowy przegląd wystaw i działań, w których dotyk odegrał istotną rolę, w kontekście międzynarodowym. Nasze rozważania i propozycje formułujemy przede wszystkim w odniesieniu do przykładów wystaw haptycznych zrealizowanych w ostatnich latach w Polsce.